Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hoá hiện nay, di cư diễn ra với quy mô và tốc độ ngày càng lớn, tác động sâu sắc đến tất cả các quốc gia. Ngày nay, di cư được xem là một trong những phương thức hiệu quả để giúp các quốc gia giải quyết vấn đề việc làm, thúc đẩy giao lưu văn hoá, thu hút ngoại tệ, khắc phục tình trạng mất cân bằng của cơ cấu dân số. Mặt khác, di cư cũng đã và đang đặt ra bài toán khó đối với mỗi quốc gia tham gia vào tiến trình toàn cầu này. Tại Việt Nam, hoạt động di cư của công dân Việt Nam ra nước ngoài cũng như người nước ngoài di cư vào Việt Nam cũng ngày càng tăng (trừ giai đoạn chịu tác động của dịch bệnh COVID-19). Chỉ tính riêng lĩnh vực người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, trong giai đoạn 2017 – 2023, đã có gần 860.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài; lượng kiều hối gửi về ước tính khoảng 3,5 – 4 tỷ đô la Mỹ mỗi năm. Du học sinh Việt Nam ở nước ngoài vẫn duy trì đà tăng với con số ước tính đến nay đã vượt quá 250.000 người.
Để nhìn lại tình hình di cư của Việt Nam và đánh giá những kết quả đạt được trong xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến di cư giai đoạn 2017 – 2023, Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng Hồ sơ Di cư Việt Nam năm 2023 trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ chính sách và chương trình dựa trên bằng chứng trong bối cảnh di cư xuyên biên giới ở Việt Nam” do Bộ Ngoại giao và Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) tại Việt Nam phối hợp thực hiện, với sự tài trợ của Quỹ phát triển của IOM (IDF). Vào ngày 29/10/2024 và 01/11/2024 vừa qua, Cục Lãnh sự và IOM Việt Nam phối hợp tổ chức Hội thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 để ra mắt ấn phẩm với tham gia của các đại biểu đến từ các Bộ, ngành, địa phương và Đại sứ quán, Lãnh sự quán các nước.
Ông Doãn Hoàng Minh - Cục trưởng Cục Lãnh sự (giữa), bà Mitsue Pembroke,
Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn IOM (trái) và bà Phan Thị Minh Giang,
Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự (phải) đồng chủ trì tổ chức Hội thảo
tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Bộ Ngoại giao
Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 cho thấy, trong giai đoạn 2017 – 2023, di cư lao động tiếp tục là loại hình di cư chủ yếu của Việt Nam. Tỷ lệ người di cư là nữ giới có chiều hướng tăng. Tuy nhiên, tình trạng công dân Việt Nam di cư qua các kênh không chính thức, bị đưa đi di cư trái phép, bị mua bán ra nước ngoài và nhập cảnh, cư trú trái phép ở nước ngoài vẫn diễn biến phức tạp. Tình hình các loại tội phạm mua bán người, đưa người di cư trái phép vẫn gia tăng hoạt động do tăng cường sử dụng công nghệ để tiếp cận nạn nhân. Ở chiều ngược lại, Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn cho thị trường lao động nước ngoài giai đoạn hiện nay, với 475.198 người nước ngoài được cấp phép lao động từ 2017 - 2022. Bên cạnh dòng di cư hợp pháp của người nước ngoài vào Việt Nam, vẫn còn tình trạng người nước ngoài nhập cảnh, cư trú trái phép, hoặc sử dụng Việt Nam làm điểm trung chuyển để đi nước thứ ba, hoạt động vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, an toàn và trật tự xã hội.